Jak zorganizować pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy?

Część zatrudnionych, np. ze względu na obowiązki rodzinne, pracuje w niepełnym wymiarze czasu pracy, co pozwala im godzić różne sfery życia z wykonywaniem pracy zawodowej. W przypadku trwających umów o pracę zmiana wymiaru etatu wymaga jednak zmiany umowy o pracę i akceptacji przez pracodawcę i pracownika. Wyjątkiem jest zmniejszanie wymiaru zatrudnienia wynikające z przepisów związanych z rodzicielstwem, tu możliwości odmowy pracodawcy zostały prawnie ograniczone.

Zasady zatrudniania niepełnoetatowców

Wymiar etatu jest jednym z obligatoryjnych elementów umowy o pracę, a jego zmiana w trakcie zatrudnienia wymaga zawarcia porozumienia zmieniającego warunki pracy (potocznie zwanego aneksem) lub dokonania przez pracodawcę wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy.

Zatrudnienie pracownika w niepełnym wymiarze czasu pracy oznacza konieczność zawarcia w umowie o pracę jednego dodatkowego postanowienia określającego limit godzin ponadwymiarowych, czyli pułapu, powyżej którego taki pracownik będzie otrzymywał wynagrodzenie jak za nadgodziny.

Przepisy nie określają jednak sposobu ustalenia tego limitu, pozostawiając pracodawcom swobodę w tym zakresie. Limit ten może być więc przykładowo ustalony w sposób dzienny (7 godzin na dobę), tygodniowy (maksymalnie 39 godzin na tydzień) i ważne jest, czy ta wielkość będzie sztywna, czy przeciętna, a może to być także wielkość czasu pracy w miesiącu, okresie rozliczeniowym czy odwołanie się do wyższego wymiaru etatu niż wynikający z zatrudnienia pracownika.

Specyfika organizacji pracy zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy

Zatrudnienie na część etatu oznacza, że dana osoba będzie pracować proporcjonalnie mniejszą liczbę godzin, ale nie ma już powszechnie obowiązujących reguł w zakresie organizacji pracy, co skutkuje tym, że pracodawca będzie miał obowiązek układania harmonogramów czasu pracy takim osobom, chyba że już w samej umowie o pracę określi także rozkład czasu pracy. Niepełnoetatowcy mogą pracować zarówno po 5 dni w tygodniu w zmniejszonym wymiarze dobowym, jak i po 8 godzin w niektóre dni tygodnia, a nawet w systemie równoważnym pozwalającym na pracę do 12 godzin na dobę.

Jeśli osoba zatrudniona na część etatu chce mieć konkretne dni i godziny pracy, powinna to ustalić z pracodawcą w treści umowy o pracę (a po jej zawarciu na mocy porozumienia z nim) a jeśli tego nie zrobiła, podpisując umowę, to później może złożyć wniosek o indywidualny rozkład czasu pracy, ale ten już nie wiąże pracodawcy.

Zmniejszenie etatu w związku z opieką nad dzieckiem

Jeśli osoba zatrudniona pracowała w firmie na cały etat i chciałaby zmniejszyć wymiar zatrudnienia, to co do zasady musi się w tym zakresie porozumieć z pracodawcą.Od powyższej reguły są jednak 2 wyjątki związane z uprawnieniami rodzicielskimi:

• łączenie pracy w wymiarze maksymalnie do ½ etatu z urlopem rodzicielskim;
• zmniejszenie wymiaru etatu zamiast korzystania z urlopu wychowawczego.

W pierwszym przypadku odmowa jest ograniczona przez przepisy i wymaga pisemnego uzasadnienia przez pracodawcę, a w drugim pracodawca jest związany wnioskiem pracownika, co oznacza, że nie może nie uwzględnić takiego wniosku.

Podstawa prawna:

• art. 29 § 1 pkt 4, art. 142, art. 151 § 5, art. 1821e, art. 186⁷ Kodeksu pracy.